روش تولید و کاربرد کلرید سدیم که همان نمک خوراکی است. در واقع این نمک حالتی از یک ترکیب یونی با نام شیمیایی NACL با نسبت یک که یونهای سدیم و کلرید را نسبت به هم نشان میدهد، میباشد. در واقع بیشترین عامل شوری آب دریا و مایع خارج سلولی بیشتر ارگانیسمهای چند سلولی همین ترکیب شیمیایی سدیم کلرید میباشد.
از طرفی از آن به عنوان چاشنی خوراکی و طعم دار کنندهی بسیاری از غذاها نیز استفاده میشود و به عنوان نمک خوراکی به غذا اضافه میشود. حتی میتوان از نمک صنعتی در نگهداری مواد غذایی با روش نمک سود کردن نیز استفاده کرد.
فهرست مطالب
فرایند تولید کلرید سدیم
در فرایند های صنعتی به مقدار زیادی سدیم کلرید مصرف میشود در واقع در این حالت از نمک صنعتی به عنوان نوعی مادهی اولیه برای بسیاری از سوخت و سازهای شیمیایی استفاده میشود. در بسیاری از مواقع نیز از آن برای یخ زدایی و آب کردن و برف روبی خیابانها و جادهها استفاده میشود بنابراین نمک یا به عبارتی سدیم کلرید کاربردهای متنوعی در زندگی روزمرهی ما دارد.
روشهای تولید
معمولا نمک را از طریق تبخیر آب به دست میآورند. در حقیقت از آبی استفاده میکنند که مربوط به یک دریاچهی شور باشد یا از یک چاه شور برداشت شود. از طرفی میتوان نمک را به صورت سنگ معدن نیز استخراج کرد که منبع اصلی سدیم کلرید به شمار میرود.
کشور چین از مهمترین و بزرگترین کشورهای تولید کنندهی نمک جهان میباشد و در سال ۲۰۱۷ به میزان ۲۸۰ میلیون تن تولید جهانی آن برآورد شد.
به نوعی کشورهای چین ایالت متحدهی آمریکا هند آلمان و کانادا پنج کشور تولید کنندهی نمک صنعتی جهان میباشند. از دیگر کاربردهای نمک میتوان به عنوان محصول جانبی استخراج پتاسیم نیز اشاره کرد.
نحوهی تشکیل و روش تولید و کاربرد کلرید سدیم
فرمول شیمیایی تولید نمک خوراکی یا به عبارتی نمک صنعتی به صورت زیر میباشد.
۲Na (s) + Cl 2 ~2NaCl (s)
به طول کلی میتوان گفت که میتوان هیدروکسید سدیم را که دارای خاصیت قلیایی زیادی است و اسید کلریدیک را که یک اسید قوی است خنثی کرد و محلول سدیم کلرید را به دست آورد. در صورتی که بخواهیم فرمول شیمیایی تولید نمک را به صورت وارونه انجام دهیم باید به آن انرژی دهیم که در اثر این انرژی فرایند الکترولیز رخ میدهد در حقیقت هزینههای این فرایند نیز چندین برابر خواهد بود.
خواص و کاربردهای کلرید سدیم
۱)به عنوان نمک خوراکی
نام دیگر نمک خوراکی نمک تبلور میباشد و از ترکیبی تشکیل شده است که منشا دریایی دارد و معمولا به صورت سنگ نمک استخراج میشود نمک خوراکی را میتوان به صورت نمک یددار و یا نمک معمولی نیز در بازار یافت و معمولا با توجه به کاربرد مصرف آن میتوان به صورت پودر یا مش آن را تهیه کرد.
۲) تولید مواد شیمیایی
از نمک میتوان در انواع مختلفی از واکنشهای شیمیایی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم استفاده کرد. از کاربردهای شیمیایی آن میتوان به استفاده از نمک صنعتی در صنعت کلر آلکالی اشاره کرد.
همچنین کلر به دست آمده در واکنشهای شیمیایی از سدیم کلرید مصرفی را میتوان در صنعت PVC و مواد ضدعفونی کننده و حلالها مورد استفاده قرار داد. از طرفی در صنایعی همچون صابونسازی، کاغذسازی و آلومینیوم میتوان هیدروکسید سدیم به کار برد.
۳) تولید سدیم کربنات و کلسیم کلرید
کربنات سدیم به دست آمده از واکنش نیز در تولید شیشه ، رنگ ها و بی کربنات کلسیم استفاده میشود. فرایندهای مانهایم و هارگریوز نیز نوعی از واکنش.های شیمیایی مهمی هستند که برای انجام آنها وجود کلرید سدیم جهت ازاد شدن سولفات سدیم و کلریدیک اسید ضروری است.
مطلب پیشنهادی: بهترین و بد ترین نمک برای مصرف خوراکی
۴) نمک برای نرم کردن آب
همان طور که میدانید آب مصرفی برخی از نواحی سخت میباشد آب سخت به نوعی املاح های فراوانی نسبت به سایر آبها دارد و دارای یونهای کلسیم و منیزیم زیادی است از این رو صابون به خوبی در آن کف نمی کند و شستوشو با آب سخت معمولا مشکل زا میباشد.
معمولا برای حل این مشکل از نمک استفاده میکنند بدین صورت که در ساختمانهای تجاری و مسکونی برای از بین بردن یون های ایجاد کننده ی سختی از رزین های تبادل یونی استفاده میکنند. این رزینها قابل احیا هستند و می توان آن ها با سدیم کلرید مجددا تازه کرد و مورد استفاده قرار داد.
۵) کپسولهای آتش نشانی
کلرید سدیم یکی از عوامل مهم در اطفای حریق میباشد. البته در حریقهایی که ناشی از سوختن فلزاتی همچون منیزیم پتاسیم سدیم و آلیاژ های NaK میباشد مورد استفاده قرار میگیرد البته از کلرید سدیم به تنهایی استفاده نمیشود بلکه همراه با ترکیبات ضد آب همچون تریکلسیم فسفات مخلوط شده و سپس استفاده میشود.
بیشتر بخواندی: از نمک صنعتی چه استفاده هایی میشود
۶) شویندهها
بسیاری از مردم از زمانهای قدیم از نمک به عنوان یک عامل پاک کننده استفاده میکردند. امروزه نیز از کلرید سدیم به عنوان پاککننده در محصولاتی همچون خمیر دندان و شامپو استفاده میشود.
بسته بندی نمک
در صورتی که نمک مصرفی برای استفاده در آزمایشگاه مصرف شود کیسههای پانصد گرمی تا یک کیلوگرمی انتخاب مناسبی میباشند در نوع صنعتی نیز مصرف نمک بسیار بالا است به گونهای که معمولا از کیسههای ۱۰۰۰ کیلوگرمی استفاده میشود.
یا گاهی به شکل فلهای خریداری میشود. شما میتوانید نمک خوراکی مورد نظر خود را به صورت بسته بندی شده از فروشگاههای شهر تهیه کنید. به این نکته نیز توجه کنید که هر کدام از نمکهای صنعتی و خانگی ویژگیهای منحصر به فردی دارند.
بیشتر بخوانید: نرم ترین نمک صنعتی کدام است
شرایط نگه داری نمک
معمولا نمک صنعتی یا نمک خوراکی یا هر نوعی از کلرید سدیم مورد نیاز را در انبارهایی با تهویهی مناسب نگهداری میکنند بهتر است انبار خشک و خنک باشد تا نمک دچار رطوبت نشود.
همچنین باید در فرایند تولید و جمع آوری نمک خوراکی کمترین میزان گرد و غبار تولید شود از طرفی از تماس مستقیم با غیرمستقیم سدیم کلرید با چشم و پوست خودداری کنید.
در صورت تماس محل را با آب شیرین بشویید از خوردن نمک صنعتی خودداری کنید و از استنشاق غبارهای نمک صنعتی اجتناب کنید. همواره به یاد داشته باشید که بهتر از بعد از مصرف نمک مورد نظرتان درب ظرف را محکم ببندید.
بیشتر بخوانید: نمک شکری در چه صنایعی کاربرد دارد